Zbirka priča Sladostrašće Asje Bakić objavljena je ove godine u Hrvatskoj u izdanju Sandorfa, a Štrik je upravo objavio i izdanje za Srbiju. Ovo nije Asjina prva knjiga, do sada je objavljivala poeziju (Može i kaktus, samo neka bode, 2009), kratke priče (Mars, 2015), te publicistiku (Dođi, sjest ću ti na lice, 2020). Zbirka priča Mars objavljena je i u SAD 2019. godine, u izdanju Feminist Press iz Njujorka.
Sladostrašće broji ukupno 11 priča. Iako se pojedinačne priče međusobno prilično razlikuju, pri čemu se glavni motivi i postupci na kojima su zasnovane kreću od preispitivanja i tranformisanja istaknutih djela književne tradicije, poigravanja s antikom, pa do tematizovanja djetinjstva i odrastanja, seksualnosti, smrti, ono što ih povezuje jeste koncept žanrovskih preplitanja, nadgrađivanja i transformisanja, rastezanja granica stvarnosti i fantastike, osjećaj haotičnosti i zalaska u krajnosti, uz preispitivanje najrazličitijih identiteta. Tako, recimo, priča koja otvara samu zbirku, a koja nosi naziv Muški jarak, počinje jednom gotovo banalnom svakodnevnom situacijom oglašavanja zvona telefona nedjeljom uveče, ali od priče o životu dvoje običnih likova koji saznaju da im ja ostavljen njima nepoznat komad zemlje, postepeno prerasta u nešto mnogo mračnije, dublje i misterioznije. Sličan je postupak primjetan i u narednoj priči, 1998, čiji se početni narativni tok stavlja u jednu na prvi pogled običnu priču o djetinjstvu i organizovanom ljetnom kampu za djecu, ali i on, kao i u slučaju prethodne priče, prerasta u nešto mnogo tamnije i složenije, uz aktiviran postupak ogledalnosti i suprotnosti koja se vidi s one strane, s druge strane ogledala. U pričama koje slijede redaće se motivi sljepila koje se bezuspješno pokušava izliječiti i vještica, prožeti seksualnošću i religijom (Sljepilo), distopijski svijet čiji se prostor otvara rečenicama: Više nema muškaraca. Od njih nam je ostalo samo Sladostrašće (Gretel); priča o poliamornim brakovima (Dorica Kastra); o posebnoj vrsti odnosa sa majkom sina koji neprestano sanja incestuozne snove (Mama); o odnosu Dafne, Apolona i Artemide, kroz vijekove i vijekove, uključujući i savremeni momenat (Δάφνη); o mladoj Loti i Verteru, ali iz njene perspektive (Jadi mlade Lotte).
Kao što se da naslutiti, priče ove zbirke čine jednu pravu hibridnu mješavinu fantastike, antike, elemenata klasične književne tradicije, distopijskog, mračnog i duhovitog, modernog, beskrajno isprepletenog i svedenog, erotskog i pornografskog. Ovome bi se moglo dodati i to da pričama ne nedostaje ni ideološka pozadina, naprotiv, iz reda u red, iz priče u priču, preko fascinacije određenim temama i postavljanjem u odabrane kontekste, iščitavamo i autorkine stavove i suprotstavljanje određenim ideologijama. Ukratko, ima u njima zaista svega. To im je istovremeno i glavna pozitivna odlika (jer zaista već na prvu dobijate nešto potpuno drugačije, i taj vas osjećaj prati kako čitanje odmiče), ali i nedostatak (jer toliko insistiranje na transformisanju i izmještanju svega iz prostora klasičnog ili očekivanog, neko bi rekao i nametnutog, zna djelovati previše isforsirano i na kraju ublažiti konačni utisak). Zapravo, priče djeluju kao neka literarna verzija Black Mirrora (to je bio moj prvi komentar kad sam počela s čitanjem i kad su me pitali za utiske) i u svojoj apsurdnosti, zbirka kao cjelina, idejno je i te kako zanimljiva, i vjerujem da će privući mnoge koji prate savremenu regionalnu književnost, kao i one koji su možda usmjereniji na žanrovsku, ali u konstantnom insistiranju na umrežavanju najrazličitijih oblika iskaza, od raznih formi žanrovske književnosti pa do nekih standardnijih, kao da se sama priča kao takva donekle raspline i ispusti šansu da dostigne pretpostavljeni potencijal koji se osjeti na idejnom planu.
Do narednog čitanja!
Leave a Reply