Tema mjeseca: Kurt Vonegat (I dio)

Kako sam željela da uvedem nekakav novi sadržaj, ali i da budem sigurna da ću uvijek imati o čemu da pišem (što će reći — da budem redovnija), palo mi je na pamet da uvedem neku vrstu teme mjeseca. Ta tema bi trebalo da podrazumijeva nekoliko postova o određenoj ličnosti, njenom životu i stvaralaštvu, a izbor same teme određen je datumom smrti ili rođenja date ličnosti. Tako se Kurt Vonegat našao na samom početku ove serije postova, a razlog tome leži u činjenici da je upravo danas tačno deset godina od njegove smrti.

Kurt Vonegat (1922—2007) američki je pisac, a neki od njegovih najpoznatijih romana jesu Klanica 5, Svračje noge, Doručak šampiona. Ono što je posebno zanimljivo u vezi s njegovim pisanjem jeste da je prilično “krivudalo” među onim glavnim i onim (skoro) marginalizovanim tokovima književnosti, odnosno svrstavano je i u okrilje žanrovske literature, kao primjer naučne fantastike, ali je često, na osnovnu literarnih kvaliteta, bilo vrednovano i kao ozbiljna književnost. Kakav je bio njegov stav prema pokušajima lokalizovanja djela mu? Goran Skrobonja u tekstu Brkati Tralfamadorijanac ili: pisoar Kurta Vonegata (tekst objavljen u almanahu Književna fantastika, izdanje iz 2014. godine) piše kako je sam Vonegat izjavio da je postojalo uvreženo uverenje da čovek ne može istovremeno da dobro piše i da zna kako radi frižider, te da njemu ne bi smetalo svrstavanje u ladicu naučne fantastike da većina kritičara tu fioku nije redovno tretirala kao pisoar.

Kada je riječ o nekim biografskim crticama vrijednim pomena, valjalo bi navesti da je jedan od događaja koji su svakako definisali život i djelo ovog pisca učestvovanje u Drugom svetskom ratu, gdje je kao vojni zarobljenik bio odveden u Drezden, a tu je radio na proizvodnji vitaminskih suplemenata. U samom Drezdenu našao se upravo za vrijeme bombardovanja grada, a ono što ga je spaslo jeste sklanjanje u podrum klanice u kojoj je radio. Samo pominjanje Drezdena, ali i motiv klanice i spasa u njenom podrumu našlo je mjesto u njegovom djelu (svako ko je čitao Klanicu 5 zna tačno o čemu je riječ). Nakon povratka u Ameriku, jedan od bitnijih momenata svakako jeste i rad na magistarskoj tezi iz antropologije. Naziv teze bio je The Fluctuations Between Good and Evil in Simple Tales (Fluktuacije između dobra i zla u jednostavnim pričama), ali  je Univerzitet u Čikagu odbija. Svojevrsna nadoknada za to odbijanje doći će nešto kasnije, nakon objavljivanja pomenutog romana Klanica 5, jer je Vonegatu upravo za ovaj roman dopušteno da ga koristi kao svojevrsnu tezu, te za njega i dobija titulu. Jedan od potresnijih događaja iz života ovog autora jeste i samoubistvo njegove majke. O njemu Goran Skrobonja u pomenutom tekstu piše sljedeće:

Edit Vonegat je zapala u duboku depresiju zbog izgubljenog porodičnog bogatstva i zbog toga što nije mogla da proda svoju prozu tada popularnim časopisima (…) I mada je Edit dobro pisala, Vonegat kaže da “nije imala talenta za vulgarnost koju su zahtevali savremeni časopisi”. Na svu sreću, dodaje, on je bio “krcat vulgarnostima”, tako da je kasnije uspeo da ostvari njen san prodajući priče magazinima kao što su Collier’s, Cosmopolitan, The Saturday Evening Post, The Ladies’ Home Journal.

Prvi roman objavio je 1952. godine i to je bio Player Piano (Mehanički pijanino), dok je posljednji bio Timequake (Vremetres) iz 1996. godine, u čijem je prologu najavljeno upravo to da neće biti više romana. Posljednja knjiga objavljena je 2005. godine, a riječ je o zbirci biografskih eseja pod nazivom A Man Without a Country (Čovjek bez zemlje).

Šta može očekivati neko ko se odluči za avanturu zvanu čitanje Vonegata? Definitivno spektakularnu mješavinu fikcije i autobiografskog, naučnofantastičnih elemenata, filozofskog promišljanja, onog (crnim) humorom protkanog, zasnovanog na realnom i potpuno izmišljenom (tako Vonegat izmišlja i u romane učitava Tralfamadorijance, bokonizam), apsurdnog i čistog ljudskog, ali i svojevrsnu nekoherentnost i recikliranje sopstvenih tema i likova, što su neke česte zamjerke čitalaca i kritičara.

Više o tome kako sve to zajedno funkcioniše u konkretnim romanima u sljedećem postu, kada bi trebalo da pišem o pojedinim Vonegatovim romanima koje sam čitala. Do tada, ostavljam spisak linkova sa zanimljivim tekstovima koje o ovom piscu i njegovim djelima možete pročitati. Tako mu je to.

• Dinitia Smith: Kurt Vonnegut, Novelist Who Caught the Imagination of His Age, Is Dead at 84;
• Dejan Anastasijević: Čovek koji je topio glečere;
• How to Write with Style: Kurt Vonnegut’s 8 Keys to the Power of the Written Word;
• Ilija Bakić: Svračje noge (prikaz);
• Goran Skrobonja: Brkati Tralfamadorijanac ili: pisoar Kurta Vonegata.